Standpunten - Participatie en Inspraak

N-VA vraagt dat in onze gemeente werk wordt gemaakt van een participatief model zonder  afbreuk te willen doen aan de verantwoordelijkheid van burgemeester, schepenen  en gemeenteraadsleden.

Waar mogelijk moeten beslissingen het resultaat zijn van een interactief proces tussen gemeentebestuur en inwoners van de gemeente.

Waarom zijn participatie en inspraak belangrijk ?

Ten eerste omdat ze de kwaliteit van het beleid verbeteren. Het draagvlak voor beslissingen wordt vergroot. Het algemeen belang van de burgers zal primeren boven het individuele  belang van diegenen die de beslissingen nemen.

Ten tweede zal dit ook de relatie tussen burgers en gemeentebestuur verbeteren. De burgers gaan zich dan meer betrokken partij voelen bij de  bestuursbeslissingen van de gemeente. Ze zullen minder het gevoel hebben dat alles boven hun hoofd beslist wordt, wantrouwen tegenover politiek en politieke beslissingen zal afnemen. 

Ten derde: inspraak en participatie kunnen echter alleen duurzaam geïntegreerd worden door vooraf ( vooraleer beslissingen genomen worden door het gemeentebestuur ) duidelijke info te geven en afspraken te maken met de burgers. Zo voorkom je onrealistische verwachtingen bij alle betrokken partijen. 

Ten vierde: door verschillende standpunten open en eerlijk te communiceren ontstaat meer begrip en empathie tussen burgers en bestuur waardoor de beslissingen die genomen worden  door  een groot gedeelte van de bevolking gedragen worden. Zo voorkom je misnoegdhied en politieke aversie bij de mensen.

Ten vijfde: burgerparticipatie in het gemeentebeleid kan win-win situaties creëren, voor de burger, voor belangengroepen en voor het beleid.

Opmerking: natuurlijk zijn niet alle onderwerpen geschikt voor participatie en inspraak.

• Voorbeeld 1: Wanneer na een noodweer herstellingswerken moeten gebeuren dan moet natuurlijk geen interactief proces opgestart worden.
• Voorbeeld 2: Wanneer ergens een sociale woonwijk ingepland moet worden dan is participatie met overleg en info van de burgers zeker wel gewenst.

Voor N-VA moet  zo een “ overlegmodel in de lokale politiek “ voorop staan.

IN DE PRAKTIJK 

In de eerste plaats is het van belang  in het begin van het beleidsproces na te denken over de vraag of het onderwerp geschikt is voor participatie. Voor het opmaken van de begroting, voor benoemingen of het bepalen van belastingen moet natuurlijk geen interactief proces opgestart worden. Voor de uitvoering van besluiten die op hogere beleidsniveaus genomen werden evenmin. Wanneer ergens een sociale woonwijk ingepland moet worden dan is participatie uiteraard wel gewenst.

Inspraak en participatie kunnen alleen duurzaam geïntegreerd worden wanneer vooraf eerlijke en duidelijke afspraken gemaakt worden. De gemeente moet zich dus verbinden om blijvend volledig en open te communiceren over het kader en de mogelijkheden van participatie en inspraak. Onrealistische verwachtingen kunnen worden vermeden door de rol van de gemeente en die van alle andere betrokkenen duidelijk af te spreken.

Tenslotte moet het doel van inspraaktrajecten van bij het begin duidelijk zijn. Het zou mooi zijn indien over alles een consensus bereikt kon worden, maar consensus is geen doel op zich. Het is voldoende om de tegenstellingen en standpunten gemotiveerd te omschrijven. Belangen en meningen worden op die manier zichtbaar. Ze kunnen dan samen met een gewogen advies voorgelegd worden aan het bestuur. College en raad nemen dan de beslissing.

INSPRAAK IS MAATWERK 

Wil de gemeente een project starten waarvoor burgerparticipatie aangewezen lijkt, dan moet  in eeneerste stap  een analyse gemaakt worden van het probleem.

Wat is de voorgeschiedenis? Wie zijn de betrokkenen en wat is hun rol? Wordt het probleem door alle belanghebbenden op dezelfde manier ervaren?
De “belanghebbenden” kunnen individuele inwoners, ad-hoc georganiseerde bewoners, wijk- en buurtcomités of adviesraden zijn. Ook de belangen en de  rol van de “grote stille meerderheid” moet kunnen vertegenwoordigd worden ( a priori is dit een taak voor het gemeentebestuur )
Wat niet toegestaan kan worden is dat het participatieproces “gekaapt” wordt door één of andere groepering. De raad moet daarom voorgezeten worden door een technisch en onafhankelijke voorzitter. Een participatieraad mag ook a-politiek zijn; het mag geen instrument in handen van de oppositie worden.

Als tweede stap moet het beslissingskader vastgelegd worden. De exacte analyse van het probleem, eventuele onderzoeksresultaten, de juridische procedures en de beleidsruimte ( o.a. het budget ) moeten in kaart gebracht worden. Dit kader moet door alle deelnemers als een onveranderlijk gegeven beschouwd worden. Een eerlijke en duidelijke communicatie is hier essentieel.

Als derde stap kan aan de hand van die informatie het participatieproces beginnen. Dat proces moet vanuit de gemeente gestuurd worden. Voor alle communicatie moet de gemeente de afzender zijn.

Dat participatieproces zou volgens een vooraf vastgelegd stappenplan ( het participatieproces ) en tijdsbestek moeten verlopen. De verschillende stappen in een paar woorden omschreven zijn achtereenvolgens:

Bepalen van agenda en informeren van betrokkenen.
Inventariseren van ervaringen, meningen, ideeën.
Formuleren van mogelijke oplossingen.
Politiek bestuur en betrokkenen leggen mogelijke oplossingen voor en toetsen de randvoorwaarden.
Wanneer meerdere oplossingen binnen de gestelde voorwaarden mogelijk zijn, dan neemt de participatiegroep een beslissing. De politiek neemt die resultaten over.

Vierde stap: na het participatieproces moeten resultaten teruggekoppeld worden aan de deelnemers van het participatieproces. College van burgemeester en schepenen dienen een genomen beslissing duidelijk te argumenteren. Tegelijk of erna kan de beslissing via pers, internet of andere kanalen aan het grote publiek meegedeeld worden.

Voor ons is duidelijk: een overlegmodel in de lokale politiek is een degelijk instrument om het beleid op een rendabele en democratische manier te doen verlopen.